W ramach projektu zebraliśmy dane dotyczące m.in. dokumentacji wykorzystywanej przez zespoły ludowe przy tworzeniu repertuaru (partytury, teksty piosenek, choreografie, projekty kostiumów i zdjęcia) oraz treści multimedialnych dokumentujących ich działalność (zdjęcia i nagrania wideo z występów i prób). Oba rodzaje treści stanowią ważny element narodowego dziedzictwa kulturowego i jako taki, powinny być wyszukiwalne, dostępne, interoperacyjne oraz zapewniać możliwość ponownego ich wykorzystania przez ludzi i maszyny. Krótko mówiąc, powinny być FAIR.
Zasady FAIR (z ang. Findable Accessible Interoperable Reusable) były motywem przewodnim tegorocznej edycji konferencji DLfM (Digital Libraries for Musicology). Dokładniej rzecz ujmując, poruszane były tematy związane z tworzeniem danych, ale także narzędzi i usług, w taki sposób, aby spełniały one cztery podstawowe zasady FAIR. Projekt FolkArtiNet oraz wstępne wyniki analizy zebranych danych w kontekście FAIR zaprezentowane zostały uczestnikom konferencji w formie plakatu.
Dr inż. Ewa Łukasik prezentuje FolkArtiNet w Bibliotece Miejskiej w Pradze
Nasze badania wykazały, że zasoby związane z działalnością zespołów ludowych rzadko są przechowywane w godnych zaufania repozytoriach i publikowane w sieci tak, aby mogły być ponownie wykorzystane (z wyjątkiem treści multimedialnych publikowanych na Facebooku i YouTube), z kilku powodów. Po pierwsze, artyści nie są świadomi istniejących rozwiązań technicznych, które mogłyby ułatwić przechowywanie i udostępnianie danych w sieci. Po drugie, dostępne aplikacje i usługi nie spełniają oczekiwań, ponieważ brakuje im pewnych kluczowych funkcji, nie osiągnęły jeszcze wystarczającego poziomu dojrzałości lub nie są dostępne ze względu na ograniczone środki finansowe jakimi na ogół dysponują zespoły. Po trzecie, brak jest długoterminowej strategii ochrony zgromadzonych zasobów cyfrowych. Po czwarte, zespoły nie dysponują wystarczającą liczbą osób z umiejętnościami technicznymi potrzebnymi do zarządzania zasobami cyfrowymi, ponieważ większość zespołów ludowych opiera się na dobrowolnym członkostwie. Wreszcie, nie ma świadomości istnienia inicjatywy GO FAIR, a zwłaszcza jej filarów: GO CHANGE skupiającego się na zmianach społeczno-kulturowych oraz GO BUILD kładącego nacisk na standardy techniczne, najlepsze praktyki i elementy infrastruktury potrzebne do wdrożenia zasad FAIR.
FolkArtiNet został zaprezentowany podczas DARIAH Annual Event w Atenach w Grecji, 3 czerwca 2022 roku. Tematem konferencji był „Storytelling” i jego moc w sztuce i naukach humanistycznych. Specjalna sesja została zorganizowana w celu zaprezentowania projektów finansowanych w ramach konkursu DARIAH Theme 2020/2021.
Tegoroczny Annual Event był konferencją o charakterze hybrydowym, podobnie jak nasza prezentacja. Tomek Parkoła prezentował projekt na miejscu, a reszta naszej ekipy uczestniczyła w wydarzeniu on-line. Na każdy z prezentowanych projektów przeznaczono 10 minut, więc mogliśmy przekazać tylko ogólne informacje o FolkArtiNet i zachęcić wszystkich zainteresowanych do odwiedzenia naszej strony internetowej i zapoznania się z rezultatami projektu.
Wywiady zostały przeprowadzone, ankiety wypełnione, przyszedł czas na analizy i podsumowania.
Czy wyniki są zaskakujące? Niektóre były zgodne z oczekiwaniami, inne nie. Każdy powinien je ocenić ze swojej perspektywy. Wkrótce opublikujemy raport końcowy.
Ostatnim zaplanowanym przez nas zadaniem w projekcie FolkArtiNet był warsztat, który zorganizowaliśmy 28 października w formie zdalnej. Wydarzenie to pozwoliło nam
przestawić nasze obserwacje i wnioski przedstawicielom zespołów uczestniczących w procesie zbierania danych oraz poprosić ich o komentarze i opinie.
„Natomiast ważne jest to, że do tej pory zespoły się na tym nie skupiały w ogóle. Dopiero czy choreografowie, czy muzycy, czyli osoby, które nie mają kompetencji informatyków czy reżyserów dźwięku, czy kamerzystów, dopiero tak naprawdę zespoły będą radziły sobie jak tylko mogą, aby ten program taneczny, który przygotują będzie mógł być udostępniany gdzieś w wersji internetowej, czy streamingu. Tego się będziemy dopiero uczyć i od tego są potrzebne nowe kompetencje.”
Warsztat posłużył również do zaprezentowania rozwiązań odpowiadających na zidentyfikowane w ramach projektu potrzeby:
Ankieta on-line jest jedną z trzech zaplanowanych przez nas metod zbierania informacji o potrzebach infrastrukturalnych zespołów muzyki ludowej. Obejmuje ona szereg pytań dotyczących różnych obszarów działalności artystycznej, takich jak praca nad repertuarem, współpraca między członkami zespołu, składowanie i udostępnianie danych czy realizacja wydarzeń artystycznych.
O wypełnienie ankiety poprosiliśmy kilkadziesiąt zespołów funkcjonujących w Polsce i za granicą, wybranych ze względu na reprezentatywny charakter i istotny udział w zachowaniu lokalnych tradycji. Na nasze zaproszenie odpowiedziało ponad 30 zespołów, którym bardzo serdecznie dziękujemy. W tym gronie przeważały zespoły pieśni i tańca. Kolejne pod względem liczebności grupy to zespoły folklorystyczne i zespołu regionalne.
Podsumowanie zebranych danych zostanie zaprezentowane w czasie warsztatu stanowiącego trzeci etap realizacji projektu. Będzie to również okazja do wymiany doświadczeń i przedyskutowania wniosków z udziałem zespołów, które wypełniły ankietę.
W połowie maja zakończyliśmy realizację pierwszego etapu zbierania danych o działalności i potrzebach technologicznych zespołów muzyki ludowej. Do zespołów, które udzieliły nam wywiadu dołączyli przedstawiciele dwóch kolejnych grup Janusz Prusinowski Kompania i Zespół Pieśni i Tańca „Tatry”.
Janusz Prusinowski Kompania to zespól zajmujący się twórczością współczesną inspirowaną twórczością ludową. Z tego też zapewne wynika inne podejście do udostępniania nagrań występów, inna filozofia funkcjonowania niż ta, z którą spotkaliśmy się do tej pory. Jak stwierdził pan Janusz Prusinowski „My tę muzykę dostaliśmy. ….My to dostaliśmy i na takiej samej zasadzie się tym dzielimy. … Ja przez to nie tracę. Ja przez to zyskuję, zyskuję coś na innym po prostu poziomie.”
 |
|
| Janusz Prusinowski Kompania | Zespół Pieśni i Tańca „Tatry” |
„Tatry” z kolei to zespół polonijny działający przy Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie. Potrzeby zespołów polonijnych są inne ze względu na ich warunki funkcjonowania. Z rozmowy z panem Leszkiem Bojanowskim, kierownikiem zespołu, wynikało, że istotną kwestią jest na przykład możliwość pozyskania nagrań podkładu muzycznego do występów tanecznych zespołu. Tym samym, ciekawą opcją wydaje się możliwość nawiązania współpracy z zespołami muzyki ludowej działającymi w Polsce i zorganizowanie np. wspólnych występów ze zdalnym udziałem muzyków z Polski.
Wywiady z przedstawicielami zespołów zajmujących się muzyką ludową są cennymi źródłem informacji o ich potrzebach w zakresie wykorzystania technologii cyfrowych. O rozmowę poprosiliśmy na początek kilka zespołów charakteryzujących się szczególną dbałością o zgodność twórczości z tradycją ludową.
Pierwszy z wywiadów z Zespołem Tańca Ludowego Politechniki Poznańskiej Poligrodzianie, a dokładniej z panią Marzenną Biegałą-Howorską, dyrektorem artystycznym, choreografem i managerem zespołu oraz panem Michałem Howorskim, pozwolił nie tylko na zebranie danych dotyczących działalności zespołu i wykorzystywanych przez nich narzędzi cyfrowych, ale również na weryfikację i uzupełnienie listy pytań stanowiącej podstawę procesu zbierania danych. Ciekawym zagadnieniem okazało się już samo ustalenie rodzajów zespołów zajmujących się muzyką ludową, tak aby każdy mógł precyzyjnie wskazać odpowiednią kategorię.
Kolejnych dwóch wywiadów zgodzili się udzielić: kierownik i choreograf Zespołu Folklorystycznego Szamotuły, pan Maciej Sierpiński oraz pan Jan Brodka, kierownik Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Żywiecka i pani Krystyna Marcinkowska-Kwaśniewska, choreograf tego zespołu.
 |
 |
 |
| Poligrodzianie | Szamotuły | Ziemia Żywiecka |
Przedstawiciele wszystkich trzech zespołów zgodnie podkreślali potrzebę dbania o autentyczność prezentowanych tańców i pieśni regionalnych i związaną z tym przydatność dostępu do materiałów źródłowych w trybie on-line, pod warunkiem, że są on autoryzowane: „Jeżeli będą zasoby, które będą autoryzowane, które będą, że tak powiem, wzorcowe dla danego regionu, to na pewno będzie to niesamowita skarbnica wiedzy, z której, wierzę w to, że w przyszłości młodzi instruktorzy, młode osoby, które będą chciały kultywować tradycje ludowe, będą mogły korzystać” – stwierdził Maciej Sierpiński.
Wszystkie wywiady zostały zarejestrowane i ich opracowanie stanowić będzie podstawę dalszych analiz.
Z przyjemnością informujemy, że realizacja projektu rozpoczęła się 1 grudnia 2020. W pierwszej fazie organizujemy spotkania z wybranymi zespołami muzyki ludowej oraz przygotowujemy ankietę, dzięki którym będziemy zbierać informacje o technologicznych potrzebach artystów ludowych. Zapraszamy do współpracy zespoły i artystów zainteresowanych podzieleniem się swoimi doświadczeniami w obszarze wykorzystania różnych rozwiązań technologicznych w działalności artystycznej.
Na naszych stronach będziemy informować na bieżąco o postępach.
